Diabetische voet – het belang van het herkennen en behandelen van infecties

Diabetische voetulcera kunnen vele oorzaken hebben. Perifere neuropathie en PAV behoren echter tot de meest voorkomende risicofactoren.
Neuropathie vermindert de gevoeligheid, waardoor er een abnormale belasting van de voet ontstaat. Hierdoor ontstaat een verdikte huid, ook wel eeltvorming genoemd. Door de vorming van eelt ontstaat er meer druk op het onderliggende weefsel, waardoor de huid kapotgaat en er ulcera ontstaan.
PAV komt voor bij bijna 50% van de patiënten met diabetische voetulcera en wordt voornamelijk veroorzaakt door atherosclerose.² Dit belemmert de bloeddoorstroming en veroorzaakt ischemie, wat een negatief effect heeft op de wondgenezing.
De meeste diabetische voetulcera zijn het gevolg van uitsluitend perifere neuropathie (zuiver neuropathisch) of van een combinatie van neuropathie en ischemie veroorzaakt door PAV (neuro-ischemisch). Ook lichte voettrauma's of slecht passende schoenen kunnen ulceraties veroorzaken bij diabetespatiënten.²

Ischemie van de ledematen als gevolg van perifeer arterieel vaatlijden verhoogt het risico dat een diabetisch voetulcus geïnfecteerd raakt en beïnvloedt de uitkomst van de behandeling. De aanwezigheid van klinisch significante voetischemie maakt zowel de diagnose als de behandeling van de infectie aanzienlijk moeilijker.³ Zelfs kleine voetproblemen moeten serieus worden genomen, omdat patiënten met diabetes meer kans hebben op complicaties of amputatie.²

Andere oorzaken van een ontstekingsproces van de huid, zoals trauma, jicht, acute Charcot-neuro-osteoartropathie, fractuur, trombose of veneuze stuwing, moeten worden uitgesloten voor de diagnose van een geïnfecteerd diabetisch voetulcus.³
Patiënten met diabetes zijn gevoelig voor het verspreiden van infecties naar fascia, pezen, spieren, gewrichten en botten. De anatomie van de voet speelt hierbij ook een rol. Ernstig geïnfecteerde diabetische voetulcera en matig geïnfecteerde diabetische voetulcera die complex zijn of gepaard gaan met belangrijke relevante morbiditeiten, vereisen onmiddellijke ziekenhuisopname voor urgente systemische antibiotische therapie, in veel gevallen inclusief chirurgische interventie. De typische symptomen van een systemische infectie, zoals koorts, koude rillingen, verhoogde leukocyten of aanzienlijke stofwisselingsstoornissen, ontbreken vaak bij diabetespatiënten. Daarom is een ervaren team van zorgprofessionals nodig om deze potentieel levensbedreigende complicatie uit te sluiten.³

De behandeling van diabetische voetinfecties vereist een multidisciplinaire aanpak: wondspecialisten en clinici moeten nauw samenwerken. Regelmatige beoordeling van het ulcus is van groot belang om te kunnen beoordelen of een chirurgische ingreep of ziekenhuisopname en systemische antibiotica nodig zijn. ² De volgende stappen geven een overzicht van wondverzorging bij diabetische voetinfecties.^{2, 6*}

• Voer een holistische wondbeoordeling uit.
• Denk aan de noodzaak om te reinigen en te debrideren.
  - Voor de beoordeling van debridement is mogelijk een verwijzing naar een specialist nodig.
  - Cutimed^® DebriClean kan worden overwogen voor wonden die mechanisch debridement vereisen.
  
• Kies verbanden die geschikt zijn voor het managen van exsudaat en het handhaven van een vochtige omgeving.
  - Overweeg een verband te gebruiken met een natuurkundig werkingsmechanisme zoals Cutimed^® Sorbact^®. Dit ondersteunt infectiemanagement en vermindert de microbiële belasting in wonden. Het bevat geen actieve antimicrobiële stoffen en voorkomt zo het risico op resistente bacteriestammen.
  
• Laat de voeten niet weken, omdat dit maceratie (verweking) van de huid kan veroorzaken.
• Beoordeel de wond regelmatig opnieuw.
• Beoordeel opnieuw of behandeling in het ziekenhuis, een chirurgische ingreep of een antibioticakuur nodig is.
• Sluit verspreiding of systemische infectie uit en raadpleeg indien nodig met spoed een specialist.

Daarnaast kunt u het diabetesmanagement optimaliseren en de weefselperforatie, de voedingsstatus en andere mogelijke comorbiditeiten verbeteren.

Geef patiënten (en familieleden of verzorgers) instructies over de juiste zelfzorg voor voetulcera en hoe ze de tekenen en symptomen van een nieuwe of verergerende infectie kunnen herkennen en melden (bijvoorbeeld het optreden van koorts, veranderingen in de plaatselijke wondcondities en verergerende hyperglykemie).

• Zelfs een klein trauma aan de voet of slecht passende schoenen kunnen bij diabetespatiënten voetulcera veroorzaken.
• De aanwezigheid van perifere neuropathie en perifeer arterieel vaatlijden kan de typische infectiesymptomen bij diabetespatiënten veranderen en maskeren.
• Lokale infectie bij diabetische voetulcera kan zich uiten in plaatselijke zwelling, roodheid, gevoeligheid of pijn, verhoogde warmte of etterige afscheiding.
• Bij het identificeren van een wondinfectie bij mensen met een donkere huidskleur, moet er gekeken worden naar tekenen en symptomen anders dan roodheid.
• Patiënten met diabetes zijn gevoelig voor infectieverspreiding. De anatomie van de voet speelt hierbij ook een rol. Bij een vermoeden van een infectie is een ervaren team van zorgprofessionals nodig om deze potentieel levensbedreigende complicatie uit te sluiten.
• Vroegtijdige opsporing van infectie en vroegtijdige doorverwijzing of raadpleging van specialisten zijn essentieel.
• Voor de behandeling van lokaal geïnfecteerde diabetische voetulcera is nauwe samenwerking tussen wondspecialisten en clinici noodzakelijk.
• Voor een goede verzorging van lokaal geïnfecteerde diabetische voetulcera zijn een goede wondbeoordeling, wondverzorging met reiniging, debridement en infectiemanagement nodig.
• Verbanden met een natuurkundig werkingsmechanisme, zoals Cutimed^® Sorbact^®, ondersteunen infectiemanagement en verminderen de microbiële belasting in wonden.
• Maak patiënten en familieleden bewust van de juiste zelfzorg voor voetulcera en hoe ze de tekenen en symptomen van een infectie kunnen herkennen en melden.

*Dit artikel is bedoeld als informatieve gids die de organisatie in overweging moet nemen wanneer zij klinische beslissingen neemt. Het is geen medisch advies. Voor gedetailleerde informatie over het product, inclusief indicaties voor gebruik, contra-indicaties, effecten, voorzorgsmaatregelen en waarschuwingen, raadpleeg de gebruiksaanwijzing van het product vóór gebruik. Raadpleeg bij twijfel een arts/zorgverlener.

1. Diabetes. WHO. 2022; geraadpleegd op 4 november 2022. Lees meer
2. Schaper NC et al. Practical Guidelines on the prevention and management of diabetic foot disease (IWGDF 2019 update). Diabetes Metab Res Rev. 2020;36 Suppl 1:e3266.
3. Lipsky BA et al. Guidelines on the diagnosis and treatment of foot infection in persons with diabetes (IWGDF 2019 update). Diabetes Metab Res Rev. 2020;36 Suppl 1:e3280.
4. Luxmi Dhoonmoon et al, Best Practice Statement: Addressing skin tone bias in wound care: assessing signs and symptoms in people with dark skin tones. Wounds UK. 2021; accessed on November 4, 2022. Lees meer
5. Magliano DJ et al. International Diabetes Federation Diabetes Atlas, 10th edition. Diabetes Atlas. 2021; geraadpleegd op 4 november 2022. Lees meer
6. Best Practice Statement: Antimicrobial stewardship strategies for wound management. Wounds UK, London. 2020.